Ellopia Films USA - World
  • HOME
  • Ellopia Educational Media
  • World Series: Mt Olympus
    • #1 Mt OLYMPUS: ELASSONA SECRET PATH
    • #2 MT OLYMPUS THE CREATION
    • #3 MT OLYMPUS: EMAK IN RESQUE MODE >
      • Aρθρα - Δημοσιεύσεις
      • World Premiere EMAK in Rescue Mode
      • MEET OUR SPONSORS
      • EMAK- PHOTOS VIDEO
    • #4 MT OLYMPUS: KEOAX THE GUARDIANS
    • #5 MACEDONIA The shining gate to Mt Olympus
    • #6 - My OLYMPUS
    • The Team
    • OUR SPONSORS
    • AWARDS
    • In the News
    • Testimonials
  • Εllopia News
  • ELLOPIA PRESS MAGAZINE
  • CONTACT US
  • ELLOPIA WORLD
    • Ellopia Productions
    • Ellopia Designs
    • Ellopia Publications
    • Ellopia Gr
    • WEBSITE CREATIONS
    • CLIENTS
    • MOVIE POSTERS
  • LIVESTREAM ELLOPIA
  • VIDEO GALLERY
  • PHOTO GALLERY
  • ABOUT
  • NEWS
  • FILM "13 KNOCKED AT MY DOOR"
    • STORY
    • Show Time in Cyprus July 10th Mari
    • VIDEO
    • PHOTOS
    • FILMAKERS
    • ARTICLES
    • TESTIMONIALS
  • Video
  • Photo Gallery
  • Athina Krikeli in the news
  • OLYMPIC FILM FESTIVAL
  • GALLERY
  • New Page
  • ΚΑΤΟΙΚΟΣ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ
  • Alexis Georgoulis ELLOPIA

Εllopia Press News

«Η ποντιακή διάλεκτος δεν έχει το κουράγιο να πεθάνει»

1/23/2016

0 Comments

 
Picture
Όταν μια αρχαία γλώσσα διαφοροποιείται με το πέρασμα των αιώνων σε νεότερες μορφές διαφορετικές μεταξύ τους, ώστε να μην είναι πια δυνατή η συνεννόηση εκείνων που μιλούν τη μία γλωσσική μορφή με εκείνους που μιλούν την άλλη, τότε λέμε ότι η αρχαία αυτή γλώσσα διασπάστηκε σε νέες γλώσσες – π.χ. η λατινική που γέννησε τις νεώτερες λατινογενείς γλώσσες, την ιταλική, τη γαλλική, την ισπανική·
ή η γερμανική (τευτονική), που γέννησε τη γερμανική, την αγγλική και τις σκανδιναβικές γλώσσες. Η αρχαία ελληνική Κοινή δεν διασπάστηκε ποτέ σε νεότερες «ελληνογενείς» γλώσσες, αλλά μόνο σε τοπικές γλωσσικές μορφές με σχετικά μικρότερες διαφορές μεταξύ τους, που τις ονομάζουμε διαλέκτους και ιδιώματα.
Η ποντιακή είναι μία από τις λίγες διαλέκτους του ελληνικού λαού που σχετίζονται τόσο άμεσα με την αρχαία ελληνική γλώσσα.
Σήμερα, με τη γεωγραφική της έννοια, δεν υφίσταται πλέον, όμως ακόμη και τώρα, παρά το ότι πέρασε σχεδόν ένας αιώνας από τότε που ο ποντιακός ελληνισμός εκπατρίστηκε, εξακολουθεί να υπάρχει σε πολλές περιοχές της πατρίδας μας – και κυρίως στη Μακεδονία όπου διαβιούν αμιγείς ποντιακοί πληθυσμοί. Ο γλωσσολόγος Άνθιμος Παπαδόπουλος προβλέπει ότι με το πέρασμα του χρόνου θα συμβεί η πλήρης γλωσσική αφομοίωσή της με την επίδραση της νεοελληνικής γλώσσας και θα καταταγεί στην κατηγορία των νεκρών γλωσσών.
Η ποντιακή διάλεκτος προέρχεται από την αρχαία ιωνική, λόγω κυρίως της καταγωγής των αποίκων του Πόντου από την Ιωνική Μίλητο. Οι επιδράσεις που δέχτηκε στο πέρασμα των 26 αιώνων ζωής, προέρχονται από την Κοινή των αλεξανδρινών χρόνων, και από τη μεσαιωνική Κοινή του Βυζαντίου. Επηρεάστηκε επίσης από τους Γενουάτες και τους Βενετσιάνους της Τραπεζούντας, τους Πέρσες και τους Γεωργιανούς, καθώς φυσικά και από τους Τούρκους. Αξιοσημείωτο όμως είναι ότι, παρά τις προσμίξεις με ξένες λέξεις, αυτές δεν έμειναν αναφομοίωτες, αλλά εξελληνίστηκαν και εντάχθηκαν στο κλιτικό σύστημα της ελληνικής, συμμετέχοντας έτσι στην εξέλιξη της γλώσσας. Παράδειγμα, το τουρκικό ρήμα aramak έγινε στα ποντιακά αραεύω (αναζητώ), κι έδωσε νέα παράγωγα: αράεμαν (αναζήτηση-ψάξιμο) και αραευτής (ερευνητής).
Χαρακτηριστικά της σημεία είναι:
  1. Η διατήρηση της προφοράς του ιωνικού η ως ε (νύφε αvτί νύφη, κλέφτες αντί κλέφτης, έτον αντί ήτο, κτλ.)
  2. Η διατήρηση του ιωνικού σ, αντί του τ (κοσσάρα αντί κότα, σεύτελον αντί τεύτλον κτλ.).
  3. Η διατήρηση του ω (με έκπτωση σε ο) ακόμη και στις περιπτώσεις που η κοινή νεοελληνική το έχει μετατρέψει σε ου (ζωμίν αντί ζουμί, ρωθώνι αντί ρουθούνι, κωδώνι αντί κουδούνι κτλ.).
  4. Η διατήρηση ασυνίζητων των φωνητικών συμπλεγμάτων -ια , -ιο (καρδία αντί καρδιά, παιδία αντί παιδιά, ποπαδία αντί παπαδιά, κτλ.).
  5. Η διατήρηση του αναβιβασμού του τόνου στην κλητική (Νίκολα αντί Νικόλα, γάμπρε αντί γαμπρέ, κτλ.).
  6. Η διατήρηση των θηλυκών επιθέτων σε -ος αντί σε -η (η άλαλος αντί
    η άλαλη, η έμορφος αντί η όμορφη, κτλ.).
  7. Η διατήρηση του αορίστου της προστακτικής σε -ον, αντί -ε (ποίσον-ποίησον αντί ποίησε, κόψον αντί κόψε, κτλ.).
  8. Η διατήρηση της παθητικής κατάληξης -ουμαι (κοιμούμαι αντί κοιμάμαι, φανερούμαι αντί φανερώνομαι, κτλ.).
  9. Η διατήρηση της κατάληξης της προστακτικής του παθητικού αορίστου -θετε (ιωνικά) αντί του -θητε (αττικά): (αγαπηθέτε αντί αγαπηθήτε, κοιμεθέτε αντί κοιμηθείτε, κτλ.).
  10. Η διατήρηση του ιωνικού ουκί, αντί του αττικού ουχί, και η μετάπτωσή του, με αφαίρεση της πρώτης συλλαβής του ου- (’κί θέλω αντί δεν θέλω, ’κί τρώγω αντί δεν τρώω κτλ.). Το αρνητικό μόριο ’κί διαστέλλει την ποντιακή διάλεκτο από όλες τις άλλες ελληνικές διαλέκτους που έχουν το μόριο δεν, προερχόμενο από το αρχαίο ουδέν. Οι Πόντιοι έχουν τη λέξη τιδέν (τίποτε, καθόλου), που προήλθε από το ουδέν.
  11. Οι προσωπικές αντωνυμίες που μπαίνουν ως αντικείμενα των ρημάτων, τοποθετούνται πάντα μετά από αυτά (λέγωσε αντί σου λέω, κρούωσε αντί σε χτυπώ, φιλώσε αντί σε φιλώ, κτλ.).
Αξίζει να σημειωθούν ορισμένες από τις πολυάριθμες αρχαίες ελληνικές λέξεις που διατηρήθηκαν ως σήμερα: βοτρύδιν (τσαμπί), λιμός (πείνα), ’στούδιν (κόκαλο), ωβόν (αυγό), ωτίν (αυτί), έγκα (αρχαίο ήνεγκα-έφερα), τ’ εμόν (το δικό μου), τ’ εμέτερον (το ημέτερον, το δικό μας) κτλ.
Παρατηρούμε ακόμη πως αντίθετα με τη λατινική λέξη «τσεκούρι», που χρησιμοποιείται στη νέα ελληνική, η ποντιακή χρησιμοποιεί τη λέξη «αξινάριν», η οποία προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «αξίνη». Επίσης, για τη λέξη κόσα, που σημαίνει το μεγάλο δρεπάνι με το οποίο θερίζει κανείς όρθιος και είναι λέξη σλαβικής προέλευσης, η ποντιακή χρησιμοποιεί τη λέξη «κερεντή», η οποία βγαίνει από το ρήμα «κείρω» (κουρεύω).
Η ποντιακή κρατώντας τη λέξη «μακέλιν» διατηρεί την αρχαία ελληνική λέξη «μακέλη» αντί για τη λέξη κασμάς που χρησιμοποιούμε σήμερα, που είναι τουρκικής προέλευσης (kazma). Το ίδιο συμβαίνει και με τη λέξη «ρούχο». Ενώ δηλαδή η ποντιακή χρησιμοποιεί τη λέξη «λώμα», που προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «λώπη» (ένδυμα), η νεοελληνική χρησιμοποιεί τη σλαβική λέξη «ruho». Για τα διατηρημένα σε άλμη πικάντικα λαχανικά η ποντιακή χρησιμοποιεί τη λέξη στύπα», από το ελληνικό επίθετο στυφός, ενώ η νέα ελληνική την τουρκική λέξη τουρσί (turşu). 
Το ίδιο συμβαίνει και με το προϊόν που προέρχεται από το όξινο πήξιμο του γάλακτος με μαγιά. Η ποντιακή, σε αντίθεση με την νέα ελληνική που χρησιμοποιεί την τουρκική λέξη γιαούρτι (yoğurt), χρησιμοποιεί την ελληνικότατη λέξη (ο)ξύγαλαν.
Όπως επίσης και την ελληνικότατη λέξη λεφτοκάριν (λεπτόν κάρυον) σε αντίθεση με τη νεοελληνική που προτίμησε το γλωσσικό αντιδάνειό της από την τουρκική, το φουντούκι (προήλθε από το «λεπτόν κάρυον το ποντικόν» από το οποίο η τουρκική κράτησε μόνον το «ποντικόν» μετατρέποντας την σε fındık). Τέλος, για τη λέξη «τσουκνίδα», η οποία δεν είναι σίγουρο πώς προέκυψε ετυμολογικά στη νέα ελληνική, η ποντιακή χρησιμοποιεί τη λέξη «κνιδέα» και «κιντέα», διατηρώντας την αρχαία ελληνική ονομασία «κνίδη».
Ανάλογες σκέψεις προκαλούν και αρκετά ρήματα που διασώθηκαν στην ποντιακή, τα οποία η νέα ελληνική δεν τα κράτησε ή τα αντικατέστησε με άλλα. Π.χ. το ρήμα «κλοτσώ» αντικατέστησε το αρχαίο «λακτίζω», ενώ στην ποντιακή υπάρχει ως «λαχτίζω». Το «ριγώ», που παρέμεινε αυτούσιο στην ποντιακή από την αρχαία, στη νέα ελληνική αντικαταστάθηκε από το «κρυώνω». Ακόμη, το «κρούω» διατηρήθηκε ακέραιο στην ποντιακή, ενώ στη νέα ελληνική χρησιμοποιείται κυρίως το «χτυπάω». Ακόμα λέξεις όπως το «μειζετέρ’», από το μείζονες (οι μεγάλοι σε ηλικία), το «λιθάρ’», από το λίθος, το «εικάζω».
Επιπλέον, τα ρήματα «φιλέω-ω» και «πονέω-ώ» στη νέα ελληνική πήραν την κατάληξη «-άω-ώ», ενώ στην ποντιακή διατηρήθηκε η αρχαία κατάληξη «-έω-ώ». Το ρήμα «ικανέω-ώ» και «ικανέομαι-ούμαι», που δεν διατηρήθηκε στη νέα ελληνική, διατηρήθηκε στην ποντιακή και είναι το πολύ γνωστό μας «κανείται» (=φτάνει, είναι αρκετό). Το ίδιο συμβαίνει και με την ευκτική αορίστου β΄ του ρήματος «λαγχάνω», η οποία διατηρείται στην ποντιακή στο γ΄ ενικό για να εκφράζει πιθανότητα κι ευχή (π.χ. λάχ’ επορούν κι έρχουνταν), ενώ στη νέα ελληνική δεν διατηρήθηκε το ρήμα αυτό, παρά μόνο τα παράγωγά του, όπως: «λαχνός», «λαχείο», «λαχειοφόρος» κτλ.
Εκτός από πολλά ρήματα της αρχαίας ελληνικής που διατηρήθηκαν ακέραια στην ποντιακή, υπάρχουν και αρκετά ουσιαστικά της αρχαίας που βρίσκονται εγγύτερα στην ποντιακή
απ’ ό,τι στη νέα ελληνική.

Η μελέτη αυθεντικών κειμένων της ποντιακής προσφέρει στους αθεράπευτους νοσταλγούς μοναδική ευκαιρία αναβάπτισης στην «κολυμβήθρα του Σιλωάμ» της παράδοσής μας. Η εντρύφηση σε αυτά αποτελεί κοινωνία από τα νάματα των πηγών της ιστορικής μας μνήμης και μέθεξη. Η περιήγησή τους προσδίδει άφατη χαρά και ικανοποίηση, ζείδωρη πνοή και γιατρικό στον αβάσταχτο πόνο της προσφυγιάς, στον ίμερο της αλησμόνητης Πατρίδας.
Απαλό χάδι στα αυτιά και την ψυχή, που στο άκουσμά της «...για μια στιγμή επιστρέφουν ήχοι από την πρώτη ποίηση της ζωής μας σα μουσική τη νύχτα μακρινή…».2 

Έν’ τη ψης εμουν το φαϊστικόν.3 
Στάθης Ταξίδης, 
Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

Πηγή "Pontos news"
Περισσότερα


0 Comments



Leave a Reply.

    Ellopia Press Express

    We published them , you find everything here electronically

    Ellopia Press Magazine


    Categories

    All
    News By Ellopia Press Magazine

    Archives

    March 2023
    December 2022
    August 2022
    February 2022
    October 2021
    September 2021
    August 2021
    July 2021
    May 2021
    February 2021
    January 2021
    December 2020
    October 2020
    September 2020
    April 2020
    March 2020
    February 2020
    January 2020
    December 2019
    June 2019
    May 2019
    December 2018
    October 2018
    September 2018
    July 2018
    June 2018
    May 2018
    March 2018
    February 2018
    December 2017
    November 2017
    September 2017
    July 2017
    June 2017
    May 2017
    April 2017
    March 2017
    February 2017
    January 2017
    December 2016
    October 2016
    August 2016
    July 2016
    June 2016
    May 2016
    April 2016
    March 2016
    February 2016
    January 2016
    December 2015
    November 2015
    September 2015
    August 2015
    July 2015
    June 2015
    May 2015
    April 2015
    March 2015
    February 2015
    December 2014
    November 2014
    July 2014
    March 2014

    RSS Feed

Powered by Create your own unique website with customizable templates.
  • HOME
  • Ellopia Educational Media
  • World Series: Mt Olympus
    • #1 Mt OLYMPUS: ELASSONA SECRET PATH
    • #2 MT OLYMPUS THE CREATION
    • #3 MT OLYMPUS: EMAK IN RESQUE MODE >
      • Aρθρα - Δημοσιεύσεις
      • World Premiere EMAK in Rescue Mode
      • MEET OUR SPONSORS
      • EMAK- PHOTOS VIDEO
    • #4 MT OLYMPUS: KEOAX THE GUARDIANS
    • #5 MACEDONIA The shining gate to Mt Olympus
    • #6 - My OLYMPUS
    • The Team
    • OUR SPONSORS
    • AWARDS
    • In the News
    • Testimonials
  • Εllopia News
  • ELLOPIA PRESS MAGAZINE
  • CONTACT US
  • ELLOPIA WORLD
    • Ellopia Productions
    • Ellopia Designs
    • Ellopia Publications
    • Ellopia Gr
    • WEBSITE CREATIONS
    • CLIENTS
    • MOVIE POSTERS
  • LIVESTREAM ELLOPIA
  • VIDEO GALLERY
  • PHOTO GALLERY
  • ABOUT
  • NEWS
  • FILM "13 KNOCKED AT MY DOOR"
    • STORY
    • Show Time in Cyprus July 10th Mari
    • VIDEO
    • PHOTOS
    • FILMAKERS
    • ARTICLES
    • TESTIMONIALS
  • Video
  • Photo Gallery
  • Athina Krikeli in the news
  • OLYMPIC FILM FESTIVAL
  • GALLERY
  • New Page
  • ΚΑΤΟΙΚΟΣ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ
  • Alexis Georgoulis ELLOPIA